Πότε αποφασίσατε για πρώτη φορά να ασχοληθείτε με τη γραφή; Έγινε πριν ή μετά την ενασχόλησή σας με την ηθοποιία;

Προέκυψε πριν γίνω ηθοποιός, όταν ακόμη τα όνειρα αναπλήρωναν την πράξη. Άρχισα να πρωτογράφω όταν ήμουνα έφηβος περιγράφοντας σκηνές και καταστάσεις, υπό μορφή μικρών διηγημάτων που γεννούσε η φαντασία σε ένα κράμα με την πραγματικότητα που βίωνα. Δεν πρόκειται για απόφαση. Προέκυψε μόνο του, μέσα από μια επιθυμία να φεύγω από τα στενά όρια του κοινωνικού περιβάλλοντος που ζούσα και μεγάλωνα. Ασφυκτιούσα εκεί, και αποτυπώνοντας ένα μέρος της ονειρικής σκέψης μου, ένιωθα πιο ελεύθερος. 

Αυτό προέκυψε από κάποια εσωτερική σας ανάγκη να εξωτερικεύσετε τα συναισθήματά σας ή απλά έτυχε;

Κάποτε είπα στον πατέρα μου, που ήταν αυστηρά συντηρητικός άνθρωπος, πως «ανήκω στους τέσσερις ορίζοντες», θέλοντας να πω ότι δε μου φτάνει ένα απλό βόλεμα, ούτε ο μικρόκοσμος της γνώριμης κοινωνίας. Ένα μέρος των γαλλικών μου το οφείλω σε μια νυχτερινή ραδιοφωνική εκπομπή στη Γαλλία, όπου ο παρουσιαστής «ταξίδευε» με τους νταλικέριδες σε όλη την Ευρώπη και αλλού, οι οποίοι έστελναν εικόνες της διαδρομής τους και των συνθηκών του δρόμου. Συνταξίδευα κι εγώ, αφήνοντας τη φαντασία μου να βιώνει την περιπέτεια τους. Θέλω να πω με αυτό, ότι έτσι γεννήθηκε η εσωτερική ανάγκη να αποτυπώνω κάπου τις εικόνες και τα συναισθήματα που μου δημιουργούσαν οι καταστάσεις και τα πράγματα. Σα να τα βίωνα διπλά. Το πρώτο ολοκληρωμένο μυθιστόρημα, το έγραψα στο Παρίσι, κι ένα μέρος του μέσα στο μετρό, που χρησιμοποιούσα πολύ, λόγω της δουλειάς. Αφορούσε έναν νέο που περιπλανιόταν στην Ευρώπη, για να καταλήξει στο Παρίσι. Ήμουνα εικοσιτριών ετών. 

Το γεγονός ότι επιλέξατε για ήρωα έναν συγγραφέα, σε τι σας εξυπηρέτησε;

Δε σκέφτηκα ότι με εξυπηρετούσε πουθενά από άποψη κάποιας σκοπιμότητας. Ο συγγραφέας, ως ήρωας, ικανοποιούσε την αντίθεση δύο διαφορετικών κόσμων στα βασικά πρόσωπα του μύθου και μου έδινε την ευχέρεια να εκφράσω σκέψεις και προβληματισμούς περισσότερους. Πρέπει να πω, πώς η ιστορία προέκυψε πρώτα σαν ιδέα σεναρίου, αλλά δε μου έφτανε αυτό. Ήθελα να δώσω μια άλλη ολοκλήρωση στη σκέψη μου, που μόνο το μυθιστόρημα θα μπορούσε να δώσει. Ήταν και μια επιθυμία μου να περάσω πιο σταθερά στο χώρο του μυθιστορήματος, που πάντα με γοήτευε.

Βρίσκετε ομοιότητες ανάμεσα σε εσάς και τον κεντρικό ήρωα, Ανταίο;

Από την άποψη του μύθου δεν υπάρχουν ομοιότητες, από την άποψη του χαρακτήρα, θα έλεγα πως υπάρχουν. Αυτό δε σημαίνει πως περιγράφω τον εαυτό μου. Όμως, πολλά γύρω από τη θεώρηση των πραγμάτων, και του κόσμου, είναι και δικά μου στοιχεία, αλλά δεν ξέρω αν θα αντιδρούσα σε κάθε περίπτωση όπως ο Ανταίος. Ο συγγραφέας, ο κάθε συγγραφέας, κατά έναν τρόπο, γράφει μέσα από τη δική του οπτική αντίληψη και γνώση για τον κόσμο. Άρα, πάντα υπάρχουν στοιχεία του στους ήρωές του. 

Αξίζει να ρισκάρει κάποιος την καθημερινότητά του και την ψυχική του ηρεμία και να μπλέξει σε καταστάσεις απρόβλεπτες και συνάμα ριψοκίνδυνες;

Δύσκολο να υπάρχει μια μονολεκτική απάντηση σε αυτό, αλλά αν πρέπει να τη δώσω, θα πω ότι αξίζει. Βέβαια, χρειάζεται διευκρίνιση του τι εννοούμε «καταστάσεις ριψοκίνδυνες». Αν δεν εννοούμε αυτοκαταστροφικές συνήθειες, αλλά εμπειρίες που έχουν και υψηλό βαθμό δυσκολίας, με στόχο την ικανοποίηση των ψυχικών και πνευματικών μας αναγκών, θα συμφωνήσω απόλυτα πως αξίζει. Η ψυχική ηρεμία μας δεν διαταράσσεται από αυτό, παρά μόνο προσωρινά, ενώ αποκτά δύναμη και αυτοπεποίθηση που φέρνει η γνώση. Αντίθετα, η ψυχική ηρεμία χάνεται σταδιακά και σταθερά με το χρόνο, όταν νιώσουμε πως οι συμβιβασμοί μας ικανοποίησαν άλλους και άδειασαν εμάς. Τότε, οι περισσότεροι αναρωτιούνται ποιο ήταν το νόημα της ζωής που έζησαν, και ανακαλύπτοντας την απώλεια της, οι ψυχολογικές συνέπειες έχουν ακριβό τίμημα. Πολλοί προσποιούνται και στον εαυτό τους, που όμως δεν συγχωρεί… Ζούμε όταν προκαλούμε συναισθήματα, ενώ απλά «υπάρχουμε» μέσα στη λογική της αδιατάραχτης ασφάλειας μας. 

Πιστεύετε ότι κάποιες φορές στις ερωτικές σχέσεις η λογική πρέπει να μένει στο περιθώριο και να ακολουθούμε το ένστικτο ή την καρδιά μας, χωρίς να υπολογίζουμε τις συνέπειες;

Το πιστεύω. Τι θα πει λογική; Η λογική είναι χρήσιμη στην εξέλιξη, στην επιστήμη, στην οργάνωση, ίσως και στην αντίληψη των πραγμάτων, αλλά και στην καταδυνάστευση του ανθρώπου, που σημαίνει ότι δεν είναι αυτή που κάνει τη ψυχή σου να ανθίζει. Έχει τη δική της ηδονή όταν τη χειρίζεσαι, αλλά η λογική δεν είναι ο μόνος λόγος που θέλω να ζω. Το συναίσθημα θα ήταν αν έπρεπε να συγκρίνω. Το ένστικτο είναι η πρώτη υπαρξιακή δύναμη προς την άνοδό μας. Όμως το ξανασκέφτομαι και λέω, πως κάποια μεγάλα επιτεύγματα της λογικής είναι θρίαμβος του μυαλού και δίνει άλλου είδους ανάταση, υπό την προϋπόθεση πως δεν αναιρεί την απόλαυση, τη χαρά και το συναίσθημα. Άρα, καλό είναι να πατάμε με το ένα πόδι, και να πετάμε με το άλλο… Απλά, για να μην αιωρούμαστε ανεξέλεγκτα. Αλλά αν μας υποχρέωναν για το ένα από τα δύο, ας αιωρούμαστε. 

Τι σας γοητεύει περισσότερο; Να πλάθετε χαρακτήρες που δεν συμπίπτουν με τη δική σας ιδιοσυγκρασία ή που να ταιριάζουν περισσότερο με τη δική σας στάση ζωής;

Είναι μια καλή ερώτηση. Ξέρετε ο άνθρωπος ξαφνιάζεται όταν ζει έντονα την αντιφατικότητά του. Όταν κάθεται σε μια σταθερή θέση δε γνωρίζει τη θέα από τις άλλες και τι ψυχικούς κλυδωνισμούς του προκαλούν. Υπό αυτή την έννοια, με γοητεύει περισσότερο να γράφω και να ανακαλύπτω χαρακτήρες με ξένους προς εμένα ψυχισμούς και ιδιοσυγκρασία. Αυτό επιβεβαιώνει και γιατί ο ίδιος επέλεξα να είμαι αυτός που είμαι. Μπαίνω σε απάτητα μονοπάτια που άλλοτε με αγριεύουν κι άλλοτε με γοητεύουν. Τότε, βρίσκεις και λόγους που δεν υποψιαζόσουν για να δικαιολογήσεις πολλές πράξεις τους. Κι αυτή είναι μια μεγάλη ανακάλυψη, που κατακάθεται σα γνώση. Τα ίχνη της δικής μου σκέψης και στάσης ζωής μπορεί να αγγίζουν και κάποιον από τους χαρακτήρες ή μπορεί να είναι διάχυτη, εδώ κι εκεί, στα γεγονότα. Μη ξεχνάτε ότι κι, ως σεναριογράφος, έπρεπε να ασχοληθώ με πολλούς χαρακτήρες. 

Γιατί επιλέξατε αυτήν την ανατροπή στο τέλος του βιβλίου;

Διότι πάνω απ’ όλα ήθελα να δείξω ότι η ευτυχία μας διασώζεται σ’ ένα καμαράκι του μυαλού μας κι είναι δικό μας προνόμιο κι όχι δανεικό στοιχείο από τους άλλους. Αρκεί να ξέρουμε να την ενεργοποιήσουμε. Τη δικαιούμαστε για τον εαυτό μας διότι μπορούμε και να την παρέχουμε. Η αυτάρκεια όμως αυτή του ατόμου δεν συμφέρει τις εξουσίες και τα θρησκευτικά δόγματα, που θέτουν κανόνες εξάρτησης και καταναγκαστικούς νόμους. Ο άνθρωπος ψάχνει την ευτυχία του έξω από τον εαυτό του, στον άλλον κι εκείνος ψάχνει τη δική του αλλού, αλλά έτσι αισθάνεται πάντα ελλειμματικός και εξαρτώμενος. Γι’ αυτό και παραδίδεται εύκολα σε κοινωνικούς και θρησκευτικούς μύθους για παιδιά…Όμως όλα είναι στο μυαλό που παράγει και το συναίσθημα. Κι ο άλλος πρέπει να έρχεται συμπληρωματικά για να κάνει διπλή τη χαρά της συνύπαρξης, με όρους πληρότητας και ελευθερίας. 

Τι σας προβληματίζει περισσότερο στην σύγχρονη κοινωνία; Θα θέλατε να γράφατε ένα μυθιστόρημα που να αναφέρεστε σ’ αυτόν σας τον προβληματισμό;

Κατ’ ουσίαν, το «Καταφύγιο στη βροχή» συμπεριλαμβάνει πολλούς προβληματισμούς, και ο βασικότερος είναι ο υπαρξιακός. Ο κόσμος σήμερα αγωνιά και δέχεται χτυπήματα από παντού εντείνοντας την ανασφάλειά του. Οι ισχυροί παίζουν με το φόβο του. Τα φαινόμενα που τον προκαλούν δεν είναι καινούργια, αλλά μερικές φορές παίρνουν σκόπιμα έντονη μορφή μεγαλώνοντας το άγχος του ανθρώπου. Αυτό συμβαίνει τα τελευταία χρόνια. Οι απανταχού ισχυροί αντιλήφθηκαν ότι πρέπει να γίνουν πιο ισχυρο, και να προκαλέσουν ανασφάλεια στις κοινωνίες που ευημερούσαν για να τις ελέγξουν. Έτσι παίζοντας «παιχνίδια» υπέρ τους, έκαναν κράτη και κοινωνίες πιόνια τους κι ο κόσμος παρέλυσε ανίκανος να αντιδράσει. Αποτέλεσμα είναι να χάνεται η ψυχική και πνευματική του ισορροπία αλλά και ο κρίκος των ανθρωπίνων σχέσεων. Σε τέτοια θέματα θα αναφέρεται και το επόμενο βιβλίο μου. 

Μέσα στο μυθιστόρημά σας ο Ανταίος και η Τέρρα δείχνουν μια αγάπη για τη Γαλλία και τη γαλλική κουλτούρα. Παρατήρησα στο βιογραφικό σας ότι ζήσατε στη Γαλλία για τέσσερα χρόνια. Μπορείτε να μας πείτε δυο λόγια για αυτή σας την εμπειρία.

Ναι, η σχέση μου με τη Γαλλία και ειδικά με το Παρίσι επηρεάζει πολύ το ύφος της περιγραφής μου. Πρέπει να πω ότι με έναν ανεξήγητο τρόπο προϋπήρχε μέσα μου αυτή η ατμόσφαιρα που αναζητούσα και βρήκα στο Παρίσι, και ως μέρος της φαντασίας μου. Οι κοινωνίες πλέον δεν διαφέρουν κι αυτό με διευκολύνει να δίνω το χρώμα που θέλω και στο μυθιστόρημά μου. Ήταν η ευτυχέστερη περίοδος της ζωής μου τότε και μου άφησε ανεξίτηλα συναισθήματα και την πόρτα ανοιχτή, σαν μια εκκρεμότητα... Δεν ξέρω πώς και αν θα γίνει, αλλά νιώθω να είμαι και εκεί. Ήταν μια περιπέτεια που μου έμαθε πολλά και με γέμισε σαν άνθρωπο. Παράσημά μου, οι διαφορετικές και δύσκολες δουλειές που χρειάστηκε να κάνω για να πληρώνω την πανσιόν μου τον πρώτο καιρό. Και ξέρετε πόσο μεγάλη ικανοποίηση είναι, ενάμιση χρόνο μετά, δουλεύοντας σε τουριστικό γραφείο, να έρχεται ένας σημαντικός τουριστικός παράγοντας να μου προτείνει να με κάνει συνεταίρο σε 7-8 τουριστικά γραφεία εμπορικών κέντρων, χωρίς να βάλω χρήματα; Ενάμιση χρόνο πριν, δεν ήξερα κανέναν, ήμουνα χωρίς χρήματα και δε μιλούσα τη γλώσσα. Τους είχε εντυπωσιάσει η συνέπειά μου και η προσαρμογή μου. Δε δέχτηκα, διότι είχα διαφορετικά όνειρα και δεν κρίνω αν έκανα καλά ή άσχημα. Υπόψη, ότι στην Αθήνα άφησα μια πολύ καλή καλλιτεχνική αρχή, αλλά δεν μου έφτανε, κι η δικτατορία τότε, τα έκανε όλα γκρίζα. 

Στο μυθιστόρημά σας “Καταφύγιο στη βροχή”, τα κυκλώματα της νύχτας κυριαρχούν: εκμετάλλευση γυναικών, εκβιασμοί, διακίνηση ναρκωτικών, προστασία, όπλα. Θεωρείτε πως όλα αυτά είναι ζητήματα με σταθερή διαχρονική πορεία ή στις μέρες μας διογκώνονται ως φαινόμενα λόγω της οικονομικής κρίσης;

Συμβαίνουν και τα δύο. Ασφαλώς, και είναι ζητήματα με διαχρονική πορεία, αλλά σε περιόδους κρίσης, όπως η τωρινή, υπάρχει μια μεγαλύτερη έξαρση. Όμως, δεν ήταν αυτό που επηρέασε την ιστορία μου, αλλά το γεγονός ότι το αστυνομικό είδος, όχι ως αυτοσκοπός, είναι συνυφασμένο με τη ζωή μας και εμπεριέχει όλα σχεδόν τα στοιχεία των ανθρωπίνων σχέσεων μιας κοινωνίας. Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του εν δυνάμει παράνομος κι αυτό γιατί οι κανόνες του στερούν μέρος της ελευθερίας του και γιατί δεν σταματά να θέλει. Κι έχουμε τον αγώνα ανάμεσα σε κείνους που σπέρνουν το φόβο (έννομοι… και παράνομοι) κι εκείνους που υποκύπτουν ή αντιδρούν σ’ αυτόν. Εκεί λοιπόν μέσα, βρίσκω πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον να κινηθώ για να αναζητήσω τους χαρακτήρες και την ιστορία μου, χωρίς αυτό να είναι κανόνας. Και μη ξεχνάτε ότι κανένα σημαντικό έργο δεν θα είχε ενδιαφέρον, αν δεν αναφερόταν σε προβληματικούς χαρακτήρες και προβληματικές καταστάσεις. Αυτό πρέπει να καταδείξουμε για να εντοπίσουμε και το λάθος. 

Θα θέλατε να γράψετε κάτι καινούργιο και να το σκηνοθετήσετε ο ίδιος;

Κυρία Παπακώστα, χτυπήσατε φλέβα. Αυτή είναι η επιδίωξή μου, πλέον. Να σκηνοθετήσω κάποια από τα έργα μου και, φυσικά, να συνεχίσω να γράφω. Σενάρια έχω ήδη πολλά. Ήταν ανέκαθεν η βαθύτερη επιθυμία μου στον καλλιτεχνικό χώρο. Κατά πόσο θα το πετύχω δεν ξέρω. Όμως είναι ο βασικός στόχος μου, όπως και μια επανασύνδεση με το Παρίσι με κάποιον τρόπο. Με πιο εφικτή, τη μετάφραση κάποιου ή κάποιων έργων μου, που μπορούν να βρουν και εκεί το δρόμο τους. Θετικό στοιχείο σε αυτό είναι ότι τα θέματα που με απασχολούν έχουν ένα οικουμενικότερο χαρακτήρα. Μπορεί, δηλαδή, να συμβούν οπουδήποτε. 

Νοιώθετε ολοκληρωμένος ως καλλιτέχνης ή έχετε κάποιο διακαή πόθο που δεν έτυχε να πραγματοποιήσετε ακόμη;

Μόλις σας είπα έναν διακαή πόθο μου και αλίμονο αν ένιωθα «χορτασμένος» ως καλλιτέχνης. Ολοκληρωμένος, όσο γίνεται, σαν άνθρωπος νιώθω, γιατί ευτύχισα να επαναστατήσω νωρίς για πράγματα που εγώ ήθελα, με ακριβό τίμημα βέβαια, αλλά και κέρδος που κανείς δε μπορεί να αγοράσει, γιατί δε πουλιέται στην αγορά. Γιατί ευτύχησα να καταλάβω από πολύ νωρίς κάποια πράγματα που θα έπρεπε να διδάσκονται στο σχολείο, αντί για μεταφυσικές ανοησίες. Όπως ότι ο κόσμος είναι «ποτισμένος» με ασχήμια, ψευτιά, πόνο και θλίψη, για να είναι υποτακτικός. 

Τι ετοιμάζετε για το μέλλον;

Δε θέλω να κάνω σχέδια, αλλά είμαι γεμάτος επιθυμίες και ενέργεια. Μεταξύ άλλων, γράψω το σενάριο για το «Καταφύγιο στη βροχή» και θα επιδιώξω να γίνει ταινία, όπως είπα. Ταυτόχρονα, επεξεργάζομαι το θέμα του επόμενου μυθιστορήματος, ενώ είμαι ανοιχτός σε πιθανές προτάσεις που θα είχαν ενδιαφέρον. Εκείνο, που θέλω να ευχηθώ, είναι να δούμε κάποτε τον πολιτισμό σαν αναπτυξιακό στοιχείο για τη χώρα κι όχι σαν μπελά…όπως συμβαίνει μέχρι τώρα. Και συμβαίνει από άγνοια, χάνοντας ένα μεγάλο προνόμιο. Μια καλή αρχή πάει να γίνει, αλλά πρέπει να γίνει γρήγορα, γενναιόδωρα και συνολικά, όχι μεμονωμένα. 

Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας.

Εγώ σας ευχαριστώ για την ευκαιρία να μιλήσουμε. 

Παπακώστα Ελένη

Πτυχιούχος Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ.

Επίσημη σελίδα του βιβλίου:   http://www.anemosekdotiki.gr/pezografia/katafigio.html